Teoria integracji sensorycznej zajmuje się wszystkimi układami sensorycznymi. Z reguły powszechnie znane są takie układy jak: dotykowy, słuchowy czy wzrokowy. Mało jednak kto wie o układzie przedsionkowym, który odgrywa fundamentalną rolę we wszystkich naszych działaniach. To jego rola jest tak ważna dla prawidłowego funkcjonowania każdego z nas.

Potocznie przedsionek, to zmysł równowagi. Dostarcza informacji o ruchu, grawitacji i zmieniającej się pozycji głowy. Działa przez cały czas, teraz kiedy o nim czytasz, kiedy stoisz, siedzisz, idziesz, leżysz itp. Dzięki niemu rozwija się nasz związek z ziemią. Chcąc uświadomić sobie jego istnienie, stań i zamknij oczy. Jeśli zapytanoby Ciebie o to, w jakiej jesteś pozycji pionowej, czy poziomej- odpowiesz: „pionowej”. Skąd to wiesz? Dzięki układowi przedsionkowemu, który działa nawet bez kontroli wzroku.

Układ przedsionkowy rozwija się jeszcze przed naszymi narodzinami. Jego receptory zagłębione są w uchu wewnętrznym, a komórki rzęsate w jego strukturze wykrywają ruch poprzez przelewający się w nim płyn. Receptory są bardzo czujne i wykryją nawet najbardziej subtelna zmianę położenia naszej głowy. Dlaczego układ przedsionkowy jest taki ważny i jaką odgrywa rolę?

Układ przedsionkowy jest połączony z ważnymi układami sensorycznymi, a jego rolą jest normalizowanie działanie systemu nerwowego. Można byłoby przyrównać go do pilota głośników, który w zależności od potrzeby oraz sytuacji robi: „ciszej, bądź głośniej” . Tym samym steruje przepływami informacji sensorycznych – hamując albo torując przepływ także innych bodźców. Jakby przyjrzeć się jemu dokładnie, jego rola jest nieoceniona ze względu na znaczenie jego na nasze funkcjonowanie!

Układ przedsionkowy ma wpływ na nasze napięcie mięśniowe, ponieważ sygnały z tego właśnie układu informują nasze mięśnie o „gotowości” do wykonania działania, poruszania, czy po prostu właściwej postawy ciała. To jaką mamy postawę przy siedzeniu, jak szybko męczymy się, ile siły wkładamy w dana czynność, czy ruchy, jest zależne od funkcjonowania omawianego przedsionka.

Ponadto, układ przedsionkowy jest mocno połączony z naszym słuchem. Będzie oddziaływał również na rozróżnianie dźwięków, czy jakość przetwarzania słuchowo- językowego – co ma duży wpływ na naszą mowę. Dzięki tej wiedzy, jesteśmy bardziej świadomi zachowań dzieci, które w trakcie ruchu wykazują większą wokalizację i ekspresyjność . Warto przy tym wspomnieć, że zaburzenia w funkcjonowaniu tego układu w aspekcie słuchowym, powodują różne trudności. Miedzy innymi: trudności w czytaniu, wykonywaniu poleceń, skupieniu uwagi na danym głosie, a także w określaniu podobieństw bądź różnic w słowach.

Zmysł równowagi ma równie ścisły związek z układem wzrokowym. Wpływając na rozwój ruchu gałek ocznych, w tym śledzenie wzrokiem, czy ogniskowanie, a także rozróżnianie wzrokowe (kolorów, liter, symboli itd.)

Ponadto, pełni ogromną rolę podczas planowania naszego ruchu i uzyskiwania równowagi. Kiedy stoimy na łódce wychwytujemy niestabilność i automatycznie wykonujemy takie ruchy (obniżając swój punkt ciężkości, rozstawiając stopy), które pozwalają nam na uzyskanie równowagi.

CHOĆ ZMYSŁ RÓWNOWAGI W MOMENCIE NARODZIN JEST NAJLEPIEJ ROZWINIĘTYM ZMYSŁEM SENSORYCZNYM, JEGO POŁĄCZENIE Z INNYMI UKŁADAMI SENSORYCZNYMI NIE JEST JESZCZE W PEŁNI WYKSZTAŁCONE. SKORO JEGO W/W ROLA JEST TAK DUŻA, WARTO POŚWIĘCIĆ TROCHĘ WIĘCEJ UWAGI NAD ODPOWIEDNIĄ STYMULACJĄ UKŁADU PRZEDSIONKOWEGO!!!

Zaburzenia wzrokowe, słuchowe, czy posturalne (w prawidłowej postawie ciała i dystrybucji napięcia mięśniowego) zaliczamy także do schorzeń układu przedsionkowego. Co ważne, także zaburzenia poznawcze i psychologiczne będą wynikać z pracy, jaką wykonują receptory w naszym uchu wewnętrznym. Idąc tym tropem, przyczyn zaburzeń lękowych również możemy szukać w nieuregulowanej pracy układu przedsionkowego.

UWAGA !!! Kluczową kwestią dla naszego rozwoju jest opanowanie siły grawitacji, która da podstawę do silnego poczucie bezpieczeństwa. Na zakończenie przypomnę, że w hierarchii potrzeb, na dole, tuż za potrzebą fizjologiczna jest potrzeba bezpieczeństwa. Stanowi to bazę do dalszego rozwoju, a taki fundament uzyskujemy właśnie dzięki nieocenionej roli układu przedsionkowego.

Agnieszka Ratajczak
pedagog, terapeuta SI