Czym jest integracja sensoryczna?
Integracja sensoryczna to pewien proces neurologiczny, który zachodzi u każdego z nas. Zarówno nasze otoczenie, jak i nasze ciało wysyła do mózgu informacje za pomocą zmysłów. Przetwarzamy i organizujemy informacje tak, abyśmy czuli się wygodnie i bezpiecznie. Następnie automatycznie, konkretnie reagujemy na sytuacje i warunki środowiskowe. To jest właśnie integracja sensoryczna. Jeśli integracja przebiega prawidłowo informacje ze zmysłów są przetwarzane i organizowane automatycznie. Jeśli mamy do czynienia z brakiem umiejętności wykorzystania otrzymywanych przez zmysły informacji, mówimy o dysfunkcjach integracji sensorycznej.
Czym są dysfunkcje integracji sensorycznej?
Jeśli integracja sensoryczna przebiega nieprawidłowo, następują trudności w organizowaniu i analizowaniu informacji odbieranych przez zmysły. Dysfunkcja może także dotyczyć braku umiejętności łączenia i integrowania danych zmysłowych, a w konsekwencji także reagowania na informacje sensoryczne. Takie trudności do wykorzystania informacji sensorycznych powodują szereg problemów, które przekładają się na zachowanie, a także uczenie się.
Możliwe przyczyny dysfunkcji integracji sensorycznej:
- czynniki genetyczne
- czynniki prenatalne (np. używki, lekarstwa, zaburzenia dotyczące przebiegu ciąży, FAS)
- wcześniactwo
- hipotrofia (niska masa urodzeniowa)
- czynniki okołoporodowe (wylewy, mikrouszkodzenia, trudne i długie porody, cesarskie cięcie)
- czynniki poporodowe (infekcje)
- czynniki emocjonalne
- opóźnienie bądź nie pojawienie się niektórych kamieni milowych w rozwoju ruchowym małego dziecka
- opóźnienie ruchowe na skutek niezintegrowanych odruchów
Symptomy nieprawidłowej integracji sensorycznej:
Dziecko do 1 roku życia:
- bardzo częsty płacz – niemal całkowity brak płaczu
- zbyt duża ilość snu, za mało snu, problemy z zasypianiem
- nie lubi być dotykane i przytulane – domaga się ciągłego przytulania i dotykania
- wydaje się nie zauważać nawet głośnych dźwięków – dźwięki wywołują płacz
- niczego się nie boi – boi się prawie wszystkiego
- odwraca wzrok od jaskrawych kolorów i światła
- zachowuje się jakby było głuche
- ważne etapy rozwoju są opóźnione lub nigdy się nie pojawiły (np. obracanie się z pleców na brzuch i odwrotnie, chwytanie zabawek, samodzielne siadanie, raczkowanie, samodzielne ssanie, śledzenie wzrokiem twarzy i przedmiotów, próby zdejmowania skarpetek i czapeczki)
Dziecko od 1 roku życia do 3 lat:
- kolejne etapy rozwoju ruchowego są opóźnione lub występują problemy z ich osiągnięciem
- miewa często problemy z snem (sypia nieregularnie, budzi się zawsze o tej samej porze niezależnie od tego o której poszło spać, ma problemy z zasypianiem, często budzi się w nocy)
- jest nadmiernie ruchliwe, bądź wydaje się zbyt spokojne
- unika zabaw plastycznych z użyciem rąk
- zbyt dużo albo zbyt mało mówi
- bardzo łatwo rozprasza się
- czuje niepewnie się w nowych sytuacjach, nie lubi zmian i przestrzega stałych i powtarzalnych czynności
Dziecko w wieku przedszkolnym od 3 do 6 lat:
- nadmiernie się denerwuje i niepokoi
- ma zbyt wysoka lub zbyt niską tolerancja na ból
- jest nadmiernie ruchliwe lub bardzo spokojne
- przeszkadzają mu niektóre ubrania, metki, dotyk
- jest bardzo wrażliwe na hałas w swoim otoczeniu
- ma kłopoty z koncentracją uwagi
- domaga się lub unika niektórych czynności
- ciągle się ślini
- ma trudności z samoobsługą
- źle toleruje czesanie, mycie głowy, podczas mycia zębów miewa odruch wymiotny
- ma trudności z czynnościami manualnymi (jedzeniem, piciem)
- ma kłopoty z równowagą i koordynacją (np. z jazdą na rowerze, czy kopaniem piłki)
- ma nieprawidłową postawę ciała
- często potyka się, przewraca, wpada na coś lub z czymś się zderza
- często chodzi na palcach
- jest słabe fizycznie, szybko się męczy
- ma obniżoną odporność, często choruje
Dziecko w wieku szkolnym od 6 do 12 lat:
- jest nadmiernie ruchliwe
- ma nieprawidłową postawę ciała lub wady postawy
- często się potyka, przewraca, wpada na coś lub z czymś się zderza
- ma trudności z nauczeniem się nowych czynności ruchowych
- ma słabe poczucie odległości, staje zbyt blisko innych ludzi czy przedmiotów
- wciąż zadaje pytania, ale często nie czeka na odpowiedź
- często wchodzi w konflikty z innymi ludźmi
- trudno jest nakłonić do współpracy z innymi dziećmi i dorosłymi
- jest słabe fizycznie, szybko się męczy
- ma obniżoną odporność, często choruje
- często myli stronę prawą z lewą, w obrębie własnego ciała, w otaczającej przestrzeni
- siedząc na krześle osuwa się na nim, próbuje się kłaść, opiera się na ławce
- nie toleruje różnych rodzajów ubrań
- potrzebuje pomocy i kontroli dorosłych w różnych sferach
- ma problem z nauką szkolną: czytaniem, pisaniem, zapamiętywaniem, liczeniem
- częściej niż inne dzieci w jego wieku odwraca znaki graficzne (cyfry, litery)
- nie ma dominacji jednej ręki i żadna nie jest wystarczająco sprawna.
- łatwo się poddaje, zniechęca gdy napotyka niewielkie nawet trudności
- ma kłopoty z poprawną wymową oraz mową, komunikacją